De nieuwste documentaire van Werner Herzog is echt een all-timer voor de Beierse boeddha. Vuurbal: bezoekers uit donkere werelden, een document over meteoren dat op 13 november op Apple TV+ verschijnt, kijkt naar niet minder dan de manier waarop de hemel tot ons spreekt, onbeduidende aardbewoners.
In traditionele Herzog-stijl is het discursief, loopy en onuitsprekelijk mooi. Hoeveel Apple TV+ ook aan deze film heeft uitgegeven, het was een koopje. Want dit is het soort documentaire dat je keer op keer wilt zien.
Vuurbal: bezoekers uit donkere werelden beoordeling
Voor het geval je het nog niet wist, Herzog is niet zoals wij. Hij liep van München naar Parijs om iemand van de dood te redden en het werkte. Hij is de enige persoon die films heeft gemaakt op elk continent. Hij was geschoten tijdens een interview en pauzeerde zijn antwoord niet eens.
Hij redde Joaquin Phoenix van een auto-ongeluk omdat hij toevallig langskwam. Eens maakte hij een deel van de Amazone schoon en duwde hij een boot een heuvel op zonder machines omdat het script daarom vroeg. Hij
huilde bij het zien van Baby Yoda. Hij is gewoon niet zoals jij of ik.Buiten zijn buitengewone leven en echt bizar, Zelig-als bestaan, hij is ook een van de beste filmmakers die ooit heeft geleefd. Hij begon hallucinerende moraliteitsspelen te maken zoals: Hart van glas, Stroszek en de terecht mythische Aguirre: De toorn van God, over mannen die door de afwezigheid van god tot monsterlijkheid werden gedreven. Zijn fictiefilms spreken van een weerbarstig, barbaars universum dat verloren zielen en tirannen, slachtoffers en moordenaars voortbrengt, met heel weinig tussenin. Zijn non-fictie is een ander verhaal.
Werner Herzog: Een man apart
Terwijl Herzogs fictiefilms lijken te bestaan in een wereld zonder enige vorm van orde die verder gaat dan constanten als chaos en moord, heeft hij de hele een groot deel van zijn latere jaren maakte hij documentaires die, met oprechte en ongebreidelde nieuwsgierigheid, dingen proberen uit te leggen die lijken op daden van God. Zijn non-fictiewerk is ingenomen met de dingen die mensen kunnen bereiken en begrijpen, de manieren waarop dingen die op wonderen lijken, in kaart kunnen worden gebracht en verklaard. Hij toont de rationaliteit van een wetenschapper en de acceptatie van het onverklaarbare door een dichter.
Misschien is het grootste voorbeeld hiervan te vinden in zijn historische prestatie, Ontmoetingen aan het einde van de wereld. Voor deze film uit 2008 over mensen die op Antarctica wonen en werken, filmde hij de rituelen van pinguïns, om vervolgens te landen op iemand die, zo wordt hem verteld, gewoon rondzwerft tot hij sterft. De code die in het DNA van de vogel is geschreven om zijn gedrag te bepalen, wil het.
Foto: Apple TV+
Vuur in de lucht
tijdens het maken Ontmoetingen, Herzog ontmoette de Britse vulkanoloog Clive Oppenheimer professioneel. De twee werkten vervolgens samen aan de hypnotiserende documentaire van 2016, In het Inferno, over vulkanen en de mannen die ze bestuderen.
Vuurbol is op dezelfde manier geobsedeerd door de kleine mannen aan de voeten van kosmische reuzen. Hier is het onderwerp ruimtestof zoals verzameld van meteoren en asteroïden die op aarde zijn geland.
Met Herzog achter de camera en Oppenheimer vooraan, praten ze met wetenschappers, echte en amateurs, die gefixeerd zijn met ruimtestof - "de valuta van de kosmos", zoals het hier wordt genoemd, in een moment van prachtige toevallige poëzie tussen veel. Herzog en Oppenheimer reizen naar observatoria, daken, de Noordpool en de tropen om te zien hoe mannen hebben gestudeerd en/of aanbeden bij het altaar van de echt hemel: de ruimte.
Van een tribale dans ter ere van de vuurbal die al het leven begon, tot mannen die op uitgestrekte, schijnbaar eindeloze ijsschotsen lopen (het dichtst bij het ervaren van uiterlijke ruimte op aarde, merkt Herzog op), zijn de manieren waarop we omgaan met de rotsen die cruciale informatie voor onze genetische code bevatten, gevarieerd en even fascinerend.
Sterren dingen
Je kunt in de film een aangenaam gespannen navigatie voelen tussen het echte en het bewijsbare, en de dingen die je geloof nodig hebt om te accepteren. Herzog is minder een toegewijde aan de harde wetenschap dan Oppenheimer. Wanneer een wetenschapper zegt dat materiaal uit de ruimte is ingebed in het menselijk genoom, protesteert Herzog komisch: "Ik ben Beiers. Ik moet van iets anders gemaakt zijn.”
Maar de impasse tussen het onmogelijke en het aantoonbare komt nooit tot een hoogtepunt. Alles is hier in een opwindende, leuke geest omdat het is leuk om de grenzen te schrapen van wat we kunnen zien en weten. Iets dat vaak verloren gaat in een cultuur die allergisch is voor feiten (zoals de uitslag van COVID-19-ontkenners de laatste tijd heeft bewezen), is hoe opwindend het kan zijn om te leren over de dingen die onverklaarbaar lijken. Gewapend zijn met kennis is een van de weinige hulpmiddelen tegen de existentiële wanhoop die gepaard gaat met het accepteren dat het universum niet de gemakkelijke waarheden bevat waarnaar we soms verlangen.
Nadenken over onbeantwoorde vragen
Het zoeken naar antwoorden op onbeantwoordbare vragen heeft Herzogs documentairewerk jarenlang geanimeerd en komt hier rijk tot uiting. Of hij nu kijkt naar parades die het begin van al het leven vieren (en dus ook onze ondergang als organismen en soorten), kijkend naar ruimterotsen onder microscopen, of simpelweg zijn camera richtend op een Arctische horizon die eruitziet als een optische illusie, brengt Herzog een eerbetoon aan het onkenbare terwijl hij naar een verklaring zoekt en de wetenschappers viert die dit werk dag in dag uit doen zonder enige beloning daarbuiten kennis.
De documentaires van Herzog zijn geen traditionele systemen voor het leveren van feiten, dus ze kunnen sommige mensen in verwarring brengen. Ze behoren echter tot de meest lonende films van de afgelopen halve eeuw. Zijn passie en zijn grillige standpunt zijn de afgelopen jaren niet afgenomen of gewankeld. Dat alleen al is een soort nuttig protest tegen de wanhoop. Als Herzog zijn nieuwsgierigheid en verwondering kan behouden, waarom zouden wij dat dan niet doen?
Vuurbal: bezoekers uit donkere werelden op Apple TV+
Beoordeeld: TV-PG
Bekijk op:Apple TV+ (abonnement vereist)
Scout Tafoya is een film- en tv-criticus, regisseur en maker van de langlopende serie video-essays de onbeminde voor RogerEbert.com. Hij heeft geschreven voor The Village Voice, Filmcommentaar, The Los Angeles Review of Books en Nylon tijdschrift. Hij is de regisseur van 25 speelfilms en de auteur van meer dan 300 video-essays, die te vinden zijn op: Patreon.com/honorszombie.
