Oude computers hebben de neiging om een zittend leven te leiden. Geparkeerd in planken en kasten, misschien geraakt door af en toe afstoffen; de gelukkigen draaien nog steeds af en toe oude spellen. Maar soms wordt men een sensatie.
De Twiggy Macintosh is een prototype Macintosh 128k met een 5,25-inch diskdrive. Twee van deze oorspronkelijke Macinti, waarvan men lang dacht dat ze verloren waren gegaan, zijn onlangs herrezen en weer tot leven gewekt in volle werkende glorie. Hun wedergeboorte zorgde voor een zeldzame reünie van het oorspronkelijke Macintosh-ontwerpteam. En een van hen betaalde onlangs de moeite terug door ongeveer $ 40.000 op te halen op een veiling.
Het zijn - zonder twijfel - de oudste werkende Macs ter wereld.
Hier is het verhaal van hun geweldige reis.
De Twiggy was gedoemd, de Mac niet
Toen de Macintosh in 1984 door Apple werd geïntroduceerd, kwam de kleine alles-in-één computer met een 9-inch scherm en een 3,5-inch diskettestation. Veel van deze revolutionaire machines overleven tot op de dag van vandaag. Maar vóór deze Mac kwam een iets ander ontwerp dat een onbetrouwbare diskettedrive gebruikte.
Veel van de schijven werkten niet en de productieopbrengsten waren laag. Deze snafus ontspoorden bijna de Lisa, die in juni 1983 begon met het verzenden naar klanten. Paniek begon toen iedereen zich realiseerde dat de onbetrouwbare schijven niet betrouwbaar genoeg zouden zijn, en in tegenstelling tot de Lisa had de Mac geen harde schijf om op terug te vallen. Na vele kronkelige rondes erkende zelfs Steve Jobs eindelijk de realiteit en gaf hij de Twiggy-drive op.
Apple had onlangs een demo gekregen van een 3,5-inch diskdrive van Sony. Het werkte met dezelfde gegevenssnelheid als de Twiggy en de schijven hadden een harde plastic schaal. Toen Jobs de schijf zag, vond hij hem geweldig en wilde hij hem meteen aanpassen voor de Mac. Dat proces bleek te moeizaam - zie het verhaal van Folklore.org "Snel, verstop je in deze kast!” voor de vermakelijke details - maar uiteindelijk kwam het goed en werd de Mac geleverd met de vertrouwde 3,5-inch schijf die we nu allemaal kennen en waar we van houden.
Er werden slechts een paar Twiggy Mac-prototypes gemaakt. Op ware Jobsiaanse wijze werden alle Mac-prototypes bij Apple met de defecte diskette vernietigd en werd de Twiggy Mac naar de vuilnisbak van de geschiedenis gestuurd. Tot voor kort dacht men dat niemand het overleefde.
Een Twiggy Mac duikt weer op
Het verhaal eindigde daar bijna drie decennia. Toen dook in januari 2012 een Twiggy Mac op. Foto's van het zeldzame prototype werden gepost op Apple-centric website Applefritter, genereerde buzz.
Hoe heeft deze Mac het overleefd? Was dit de enige?
De eigenaar van de machine, die postte als "mactwiggy" en alleen bekend was als Jay, zei destijds dat hij het systeem kocht nadat hij het online had geadverteerd.
"De oudere heer van wie ik het heb gekocht, is een gepensioneerde graveur", schreef Jay op de forums van Applefritter. “Het bedrijf waarvoor hij werkte, werd ingehuurd om een aantal medailles te maken voor een ceremonie bij Apple. Het zou ergens in 1983 zijn geweest, denk ik persoonlijk, maar hij kon het zich echt niet herinneren. Ze stuurden deze Mac om als model voor hem te gebruiken. Toen de klus geklaard was, probeerden ze afspraken te maken om het terug te sturen. Blijkbaar heeft Apple na verschillende pogingen gewoon gezegd dat ze het moesten houden.
In de afgelopen 15 jaar heb ik verhalen gehoord over de legendarische 'Twiggy Macintosh'-computer. Het was een ding van mythe en legende - als een eenhoorn.
Het was een grote vondst - echt de droom van een Mac-verzamelaar. Aan Adam Goelevitch, een vintage Apple-verzamelaar uit British Columbia, Canada, bleek dit prototype onweerstaanbaar. Hij nam contact op met de eigenaar en kocht na enig onderhandelen het systeem aan.
"In de afgelopen 15 jaar heb ik verhalen gehoord over en onderzoek gedaan naar de legendarische 'Twiggy Macintosh'-computer", vertelde Goolevitch in een e-mail aan Cult of Mac. "Het was een ding van mythe en legende - als een eenhoorn."
Goolevitch gaf het een cosmetische schoonmaakbeurt en het systeem ging aan, maar hij kon geen Twiggy Mac-software vinden om de computer op te starten. Omdat Apple 1-systemen voor honderdduizenden dollars werden verkocht, besloot hij zijn geluk te beproeven op eBay en het systeem op de markt te brengen voor $ 100.000.
"Tot mijn verbazing was er een overweldigende hoeveelheid media-aandacht", zei Goolevitch. “Cult of Mac pakte het verhaal op aanvankelijk met de mededeling dat 'het lijkt alsof Woz zijn kast aan het opruimen is'.” Al snel vroegen andere media, waaronder Mashable, The Verge en The Huffington Post, om interviews over de veiling.
"Tot mijn ontsteltenis verkocht de computer niet", zei hij. "Ik kan het echter begrijpen - met zo'n hoog prijskaartje en het feit dat het niet opstartte. Na twee of drie nieuwe lijsten besloot ik me gewoon te concentreren op een poging om deze computer nieuw leven in te blazen en bood ik de computer niet langer te koop aan. Ik was vastbesloten een manier te vinden om het op te starten.”
Er verschijnt een partner
Ondertussen sijpelde het nieuws over Goolevitch's Twiggy Mac wereldwijd door en bereikte uiteindelijk Gabreal Franklin. Franklin was een voormalig Mac-softwareontwikkelaar en president van Encore Systems, een bedrijf dat werd opgericht door Randy Wigginton (Apple-medewerker nr. 6), Ed Ruder en Don Breuner. Ze creëerden het programma dat uiteindelijk MacWrite zou worden.
Nu werkte Franklin als filmmaker. Hij was toevallig ook de eigenaar van een bepaald Apple-relikwie dat was overgebleven uit zijn tijd bij Encore - een Twiggy Mac die schijnbaar identiek was aan degene die online golven maakte.
"In april 2012 was ik aan het filmen in Azië", vertelde Franklin aan Cult of Mac. “Toen ik mijn e-mail checkte nadat ik terugkwam van een paar trektochten in de jungle, kreeg ik verschillende e-mails van oude vrienden van Apple. 'Ben jij dit?' was de meest voorkomende thread, en elk van hen had een link gestuurd naar een item dat te koop stond op eBay.'
Franklin vertelde zijn vrienden dat hij op locatie was en vroeg of een van hen contact wilde opnemen met Goolevitch over het Mac-prototype. "Voor zover ik wist, lag mijn oude prototype Twiggy Mac nog ergens in opslag," zei Franklin.
Franklin was in zijn zeldzame Mac gekomen toen Encore stopte.
"We kozen om de beurt uit een enorme stapel hardware," zei hij. “Mijn selectie van de Twiggy en a Q-bert arcadespel waren op dat moment voor ons geen hot items. Een Macintosh SE en een Macintosh II-computer stonden veel hoger op de lijst.”
Tussen Goolevitch en Franklin waren er nu twee bevestigde Twiggy Mac-prototypes in het wild. Het is duidelijk dat Apple in 1984 niet hetzelfde veeleisende niveau van paranoïde geheimhouding had als nu. Het zaadje was geplant voor een Twiggy-reünie. Toen Franklin terugkeerde naar de Verenigde Staten, nam hij contact op met Goolevitch en de twee besloten al snel samen te werken om de oude Macs werkend te krijgen.
Wederopstanding van de Twiggy
'Het was gemakkelijk om de Twiggy Mac te vinden,' zei Franklin. “Eigenlijk had ik bij Encore Systems deze machine al een paar jaar gebruikt om te voorkomen dat mijn kantoordeur dichtzwaaide. Ik wist dat ik de Macintosh Twiggy-schijven ook ergens had opgeslagen.”
Het systeem van Franklin wilde niet opstarten vanwege een beschadigd moederbord en een beschadigde voeding, maar hij leende de software uit aan Goolevitch. "Gabreal was bereid me zijn enige drie Twiggy Mac-softwareschijven te lenen - waarvan er twee opstartbaar bleken te zijn", zei Goolevitch. "De twee werkende schijven waren gelabeld 'MacWrite Test Diskette' en 'MacPaint 0.5 16 augustus 1983.'"
Goolevitch werkte in Canada en kon de schijven van Franklins systeem niet krijgen om zijn machine op te starten. Ze besloten samen te komen en samen aan beide systemen te werken in het huis van Franklin in Californië.
“Omdat we allebei enige technische ervaring hadden, hebben we besloten om beide machines zorgvuldig uit elkaar te halen en zorgvuldig te plaatsen identificatielabels op de onderdelen van elke [respectievelijke] machine, zodat we geen chips of onderdelen door elkaar zouden halen", zei Franklin. "Vervolgens zijn we begonnen met het 'trial and error'-probleemoplossingsproces om een van de prototype Twiggy Mac-computers aan de gang te krijgen."
Toen de eerste Twiggy-schijf werd geïntroduceerd, startte tot onze verbazing en verrassing de Twiggy Mac meteen op!
"De ROM's in mijn machine waren een andere revisie dan die van hem," zei Goolevitch. “Gabreal had aangegeven dat er in die tijd wel eens om de paar dagen nieuwe ROM- en softwarerevisies werden omgedraaid. Daaruit concludeerde ik dat zijn ROM's en zijn softwareschijven misschien [alleen] compatibel waren met elkaar. Ik heb toen zijn Twiggy-schijfstation en zijn ROM's omgewisseld voor mijn machine en mijn moederbord.
“Toen de eerste Twiggy-schijf werd geïntroduceerd, startte tot onze verbazing en verbazing de Twiggy Mac meteen op! Dit schokte ons allebei een beetje.”
Het was nu 2.30 uur en beiden waren uitgeput. Het werk ging de volgende dag door. Ze verwisselden chips met een paar tegelijk, identificeerden de problemen met Franklins systeem en gekannibaliseerde vervangende onderdelen van een opofferende Mac 512k. Toen ze de nu gedeelde compatibele set ROM's gebruikten, kregen ze de tweede Twiggy aan het werk.
Twee Twiggies Live
"Het zou blijken dat de Twiggy-schijf defect was in mijn machine", zei Goolevitch. 'Gabreal was zo vriendelijk om me toe te staan zijn Twiggy diskdrive en ROM's te lenen om ze te archiveren en te dupliceren. Met de hulp van James MacPhail van Sigma Seven-systemen, werden de EPROM's en de Macintosh Twiggy 16L8-controllerchip met succes gearchiveerd, samen met de Twiggy Macintosh-softwareschijven.”
"Toen ik het retourpakket van James ontving met de gearchiveerde en dubbele chips, installeerde ik ze in mijn Twiggy Mac, samen met een vervangende werkende Twiggy-schijf", zei Goolevitch. "Tot mijn vreugde draaide het prototype van de Twiggy Macintosh nu op eigen kracht - na bijna 30 jaar!"
Er was een mijlpaal bereikt. De Twiggy Mac was herboren. Goolevitch reflecteerde op de ervaring tot nu toe: “Als vintage Apple- en Macintosh-verzamelaar en hobbyist, dit is naar mijn mening de beste vintage Apple/Macintosh-ervaring die ik ooit heb gehad,” zei hij zei. “Dit zou nooit mogelijk zijn geweest zonder de hulp en vriendschap van Gabreal Franklin en James MacPhail. We hebben een resultaat ervaren dat ver boven elke redelijke verwachting lag. Dit is voor mij een geweldig voorbeeld van teamwork en vriendschap.”
De "Steve sez ..." dialoogvensters zijn een toegevoegde bonus!
De Macintosh-teamreünie
Goolevitch en Franklin wilden hun kostbare bezittingen aan de wereld onthullen tijdens een passend vintage Apple-moment. Tot nu toe waren hun opstandingspogingen privé geweest. De release van de Steve Jobs biopic film Banen in augustus 2013 - dat zich verdiepte in de beginjaren van Apple en de ontwikkeling van de Lisa- en Macintosh-computers tot leven bracht - voelde als dat moment.
De oudste werkende Macs ter wereld deden toen nog iets waanzinnigs: ze brachten hun makers drie decennia na de geboorte samen.
Goolevitch en Franklin publiceerden de details van de opstanding op de dag voor de opening van de film. De ontvangst was zeer positief, waarbij het verhaal feedback kreeg van liefhebbers van vintage computers over de hele wereld. De film zelf deed het niet zo goed bij critici.
De oudste werkende Macs ter wereld deden toen nog iets waanzinnigs: ze brachten hun makers drie decennia na de geboorte samen.
(foto: Jonathan Zufi, Schrijn van Apple)
Een privéfeestje bij de Computergeschiedenismuseum in Mountain View, CA in september 2013 hielp de jaren te overbruggen. Het evenement werd gecoördineerd door Franklin en Dan Kottke, een van de oorspronkelijke Mac-teamleden. Het was een ietwat geïmproviseerde bijeenkomst, maar de RSVP-lijst groeide snel. Onder de aanwezigen, van wie velen Apple-badgenummers met enkele of dubbele cijfers hadden, waren (onder andere) Kottke, Steve Wozniak, Andy Hertzfeld, Chris Espinosa, Guy Kawasaki, Jerry Manock, Terry Oyama, Larry en Patti Kenyon, Rod Holt, Randy Wigginton en Wendell Schuurmachine.
De eerbiedwaardige alumni van Apple lachten en haalden met elkaar herinneringen op terwijl ze met het zeldzame prototype speelden, commentaar gaven op vroege aspecten van het ontwerp en wie wat deed. "Het heeft een zandlopercursor," zei Andy Hertzfeld. “Dat herinner ik me niet. Hé, dat heb ik geschreven. Het lijkt me traag.”
"Het bracht veel van het geluk en de angst terug van het werken op de Macintosh," zei Randy Wigginton, auteur van MacWrite, "omdat je nooit wist wanneer Steve zou in een vreselijke bui zijn en zeggen 'dit is verschrikkelijk', of wanneer hij in een geweldige bui zou zijn en zeggen 'dit is geweldig, het gaat de wereld.'"
Terry Oyama, lid van het industriële ontwerpteam van Mac, gaf een voorbeeld van de ontwerpgevoeligheid die Jobs eiste en die tot op de dag van vandaag voortleeft bij Apple. "Als je de rand van de Mac voelt, is er een gestructureerd oppervlak aan de zijkant dat het gemakkelijk maakt om de aan/uit-schakelaar aan de achterkant te vinden. Steve gaf ons de tijd om het beter te maken", zei hij.
Maar wat dit evenement echt uniek maakte, is dat er nog maar weinig van dergelijke bijeenkomsten hebben plaatsgevonden. Goolevitch (die ook aanwezig was) vertelde Cult of Mac dat dit de eerste reünie was die veel Mac-teamleden ooit hadden met hun voormalige Apple-collega's.
Steve Wozniak vatte de stemming samen: “Ik hou ervan om oude prototypes en de originele uitrusting te zien. Maar echt, de mensen die er waren hebben zoveel meer betekenis en herinneringen die het naar boven haalt.”
Twiggy gaat naar de veiling
Ondertussen bleef de markt voor vintage Apple-verzamelobjecten groeien, en de veilingprijzen voor de Apple 1 liepen op tot $ 671.000. Met zijn Twiggy Mac nu volledig werkend en gerestaureerd, besloot Goolevitch zijn systeem opnieuw te koop aan te bieden. Deze keer niet op eBay, maar eerder met Veiling Team Breker in Duitsland, gespecialiseerd in de verkoop van vintage technologie. De openingsprijs was vastgesteld op € 25.000 ($ 33.725).
Samen met de computer leverde Goolevitch Twiggy-diskettes met vroege versies van MacPaint en MacAuteur draait op pre-releaseversies van het Macintosh-besturingssysteem. Ook inbegrepen was een echtheidsbrief van Dan Kottke, en een toetsenbordlade met uitschuifbare instructiekaart (zoals de Lisa gebruikte) die nooit in productie is genomen.
Het wachten op november begon. Een ander werkend Apple 1-systeem werd in dezelfde veiling aangeboden. De verwachtingen voorafgaand aan het evenement waren hooggespannen. Geen enkel Twiggy Macintosh-prototype was ooit eerder geveild. Zou de Twiggy Mac een Apple 1 in prijs kunnen overtreffen?
Op de veiling wisselende resultaten. De Apple 1 werd aanvankelijk niet verkocht. Dit was een werkend systeem uit de originele batch van 50 die Jobs en Woz in 1976 aan de Byte Shop verkochten. Het toestel was genummerd 46 en bevatte de originele gebruiksaanwijzingen, softwarecassettes en verzenddoos met een handtekening van Woz. Het werd aangeboden voor € 180.000 ($ 242.820) en ontving geen biedingen, maar werd uiteindelijk verkocht voor € 246.000 ($ 330.000) nadat het bieden op het item was gesloten. Twee potentiële kopers waren volgens het veilinghuis verrast dat er helemaal geen biedingen waren en deden vervolgbiedingen.
Een zeldzaam werkende Lisa 1 slaagde er ook niet in om biedingen te verzamelen op de veiling. Het karma zag er niet goed uit voor oud silicium. (Misschien was de geest van Steve Jobs van streek dat deze oude uitrusting überhaupt overleefde.)
Uiteindelijk is de Twiggy Mac verkocht, voor de hamerprijs van € 25.000 ($ 33.725) en de uiteindelijke prijs (na btw en veilingpremie) van € 30.750 (US $ 41.200).
De Twiggy Mac overtrof een Apple 1 niet in prijs, maar Goolevitch was nog steeds optimistisch over de resultaten.
"Het was een mooi avontuur", zei hij. “De reis is in dit geval de beloning.”
Inderdaad.
