Steve Jobs in januari 2008. Afbeelding door Macinate. Creative Commons.
In het kielzog van Apple die zich terugtrekt uit Macworld - en het vooruitzicht dat Steve Jobs het bedrijf zou kunnen verlaten - vragen velen zich af of Apple het zonder hem zal overleven.
Het antwoord is ja, Apple zal zeker overleven zonder Steve Jobs. Het kan zelfs gedijen.
Hier zijn drie redenen waarom, na de sprong:
1. Apple overleefde eerder zonder banen
We zijn hier eerder geweest. In 1985 werd Jobs gedwongen uit Apple te stappen nadat hij een bestuursstrijd voor het bedrijf had verloren met CEO John Sculley.
Sculley was gedurende 10 jaar de CEO van Apple, waarin het een van de grootste pc-makers ter wereld werd en zijn inkomsten vertienvoudigde - van $ 1 miljard jaaromzet tot $ 10 miljard.
Natuurlijk ging het daarna allemaal mis, en Apple zou gemakkelijk failliet zijn gegaan als Jobs niet was teruggekeerd om het te redden (en het tot een veel groter succes te leiden).
Natuurlijk zou de hele computerindustrie tegenwoordig heel anders zijn als Jobs in '85 was gebleven, maar het punt is dat de geschiedenis ons laat zien dat Apple het goed deed in het decennium na Jobs, en waarschijnlijk ook zal doen opnieuw.
2. De Routinisering van Charisma
Wat nog belangrijker is, is dat Jobs deze keer zijn persoonlijkheidskenmerken heeft omgezet in bedrijfsprocessen bij Apple. Het wordt de 'routinisering van charisma' genoemd, een term die is bedacht door socioloog Max Weber.
In bedrijven is de routinisering van charisma het proces waarbij de persoonlijkheidskenmerken van een charismatische bedrijfsleider worden omgezet in bedrijfsprocessen.
Intel-medeoprichter Robert Noyce was bijvoorbeeld een uitzonderlijk collaboratieve en democratische leider - twee eigenschappen nauw verbonden met de cultuur van Sematech, leidde het halfgeleiderconsortium Noyce na zijn pensionering Intel.
De uitzonderlijk collaboratieve cultuur van Sematech was volgens het management een direct gevolg van het collaboratieve leiderschap van Noyce experts J Beyer & L Browning, die het consortium nauw hebben bestudeerd om een veel geciteerde case study te maken over de routine van uitstraling. (Een sector in crisis transformeren: charisma, routine en ondersteunend cultureel leiderschap. The Leadership Quarterly, 1999.)
Het belangrijkste was dat de samenwerkingscultuur goed overleefde na de vroegtijdige dood van Noyce, omdat deze zo verankerd was geraakt in de cultuur van de organisatie. De "coöperatieve en democratische praktijken overleven de dood van Noyce en blijven bestaan", schreven Beyer en Browning.
Beyer en Browning concludeerden dat als de eigenschappen van een leider routine worden, ze overleven als bedrijfstradities. Ze raken zo diep geworteld dat ze kenmerkend zijn voor de manier waarop een bedrijf zaken doet.
Bij Apple zijn de eigenschappen van Jobs - zijn obsessie, focus en passie voor innovatie - omgezet in verschillende processen die ervoor zorgen dat Apple een gestage stroom van succesvolle producten levert - met of zonder hem.
Het perfectionisme van Jobs heeft bijvoorbeeld bij Apple een systeem gecreëerd om alles wat het bedrijf doet uitputtend te prototypen - van winkels tot nieuwe producten zoals de iPhone.
Waar Jobs ooit ondermaats werk in de gezichten van mensen gooide en het "shit" noemde totdat het klaar was klopt, het personeel van Apple maakt en test nu steeds weer nieuwe producten totdat ze voldoen aan de high van Jobs normen.
Producten zoals de iPhone komen niet volledig voort uit de verbeelding van Jobs. Ze worden eerder 'ontdekt' door het maken van honderden prototypes, die worden verfijnd, bewerkt en vaak opnieuw gemaakt. Veel producten worden honderden keren geprototypeerd en vaak helemaal opnieuw begonnen. Het is het perfectionisme van één man dat is ingesteld als een bedrijfsbreed "genereren en testen" prototypingproces.
Jobs heeft natuurlijk zijn inbreng, maar dat geldt ook voor zijn ingenieurs, ontwerpers en programmeurs. Het is niet alleen afhankelijk van Jobs en het is mogelijk om je voor te stellen dat het proces prima werkt zonder hem.
In de afgelopen twaalf jaar dat hij aan het roer stond, zijn de persoonlijkheidskenmerken van Jobs zo ingebakken bij Apple, het bedrijf zal goed ontworpen producten, eenvoudige gebruikersinterfaces en een op de klant gerichte bedrijfscultuur blijven opleveren beleven.
Dit is de focus van mijn boek, natuurlijk, maar anderen zijn onlangs tot dezelfde conclusie gekomen.
"De geest van Steve Jobs is geïnstitutionaliseerd", schrijft AppleInsider, meldt een beleggersnota van Kaufman Brothers-analist Shaw Wu. Volgens Wu is de geest en gedrevenheid van Jobs bij duizenden Apple-medewerkers ingeprent, vooral het directieteam.
"Wij geloven dat Apple vandaag een diepe bank heeft en zijn cultuur van innovatie en uitvoering of 'geest' is min of meer geïnstitutionaliseerd", schreef hij.
Piper Jaffray-analist Gene Munster maakte in wezen: hetzelfde punt over het directieteam van Apple in een onderzoeksnota van half december.
3. Pixar
Het beste bewijs dat het goed komt met Apple is het andere bedrijf van Jobs, Pixar (nu eigendom van Disney). Zowel Apple als Pixar zijn gebaseerd op hetzelfde creatieve proces van 'genereren en testen' waarmee producten kunnen worden ontdekt tijdens het prototypingproces.
Jobs heeft Pixar nooit op dezelfde manier geleid als Apple, hij was zo'n beetje de afwezige eigenaar. Maar Pixar heeft de ene blockbuster na de andere geproduceerd, en het is gedaan zonder dat Jobs toezicht houdt op het proces.
Desalniettemin zou Apple zonder Jobs niet hetzelfde zijn. Het meest voor de hand liggende verschil is het charisma van de man. Het bedrijf zou niet zo cool zijn, en Macworld zou niet hetzelfde zijn. Maar Apple zal overleven.
